TESIA-ANTITESIA-SINTESIA da kazetariek
iritzi artikuluetan maiz erabiltzen duten egitura. Hona hemen bi testu-eredu
eta beroien egituraketaren hausnarketatxoa, zuk hurrengoan paralelo bat egin
dezazun beste gairen batekin.
1-TELEBISTAZ
“Caja tonta” izengoitiz bataiatu
zuen azkar ustekoren batek. Gero, sinistarazi nahi izan digute bera tresna
tontoa izarteaz gain, ikusten dugunok ere tontotu egiten gaituela. Irizpide
horiek hausnartuz bizi izan da azken urte mordo honetan modernotik edo
irakurritik pittin bat zuen oro, moderno eta irakurri plantak egiten zituen
hura bizi izan den bezalaxe.
Antzerkiak gure espiritua (kritikoa,
alegia) lantzeko balio zuen, zein eta obra kostunbrista zaharkitu hutsal
horietakoa ez zen. Zineak beste hainbeste, kritikoren bati halako pelikula
komertziala zela esatea bururatzen ez bazitzaion. Telebista, ordea, tontogilea
zen, espiritu kritikoa landu ordez deuseztu egiten zuen aparailu arbuiatua.
Izate goreneko idazle, intelektual, politiko edo kirolariek edozein
elkarrizketatan esango dizute, galdetu ala ez galdetu, eurek telebista ikusteko
ohiturarik ez dutela, programa jakinen bat edo bestek baino ez dituela
erakartzen. Eta harrotasunez esaten dute behiala berri baina orain edozein
arazo bezain erabilia den topikoa, esate hutsarekin puntuak irabaziko
baitituzte.
Gutxietsita ez ezik, gaitzetsita
dago gainera. Telebista arraio horrengatik, jendeak gutxiago irakurtzen omen
du, haurrei ahaztu egiten omen zaie jolasten, helduok ez bide dugu lehen adina
pentsatzeko betarik hartzen, belaunaldien arteko afalondoko elkarrizketa goxo
hura galdu egin omen da, antzokiak eta zinemak hustu… Lehen denak hilean bosna
liburu irakurri, Kanten filosofia xehetu eta antzerkira biz behin joaten al
ziren ba?
Norbaitek esango du neurrian datzala
gakoa. Neurria hartu behar zaiola telebistari, benetan interesatzen zaizkigun
saioak ikusi eta interesatzen ez zaizkigunak heltzean aparailua itzali eta alde
egiten jakin beharra dagoela, haren aurrean tonto-tonto geratu ordez. Horixe
neurrian datzala dena! Zurruteroarena pare bat kopa hartu eta planto egitean,
erretzailearena paketea botatzean berririk ez erostean, drogatarena beharraren
atzaparretan eori aurretik geratzean. Baina zurruteroak, erretzaileak nahiz
drogatak nagusiki nahi dugulako gara zurrutero, erretzaile nahiz drogata,
teleadikto nagusiki nahi duelako teleadikto den bezalaxe. Batzuentzat plazerra
bada zenbait neurri gainditzea, besteentzat beti izango da txorakeria.
Kontuak kontu, batek baino gehiagok
nabarituko zuen telebistaren hutsunea oporraldiotan. Itzultzean harro botako
zizuten hamabost egun eman dituztela telebistarik gabe haren faltarik
somatzeke. Eta igual pasatu dituzte iluntzeak jokoan asper-asper egin arte edo
diskotekan beti antzeko imintzioak eginez edo bati bestearenak eta besterenak
bati batere inporta ez zaizkien kontuak elkarri esaten edo gurutzegramak
eginez. Hori aberastasuna bada… betoz telebista pribatuak ere badaezpada.
EGITURAKETA
1-
Erabiltzen al ditu idazleak ikuspuntu bereko ideiak?
Ez, 2-5 paragrafoak tesiaren aldekoak dira eta
6-7.paragrafoak tesiaren kontrakoak.
2- Zer ideia
erabiltzen ditu bere iritzia defendatzeko?
TESIA: Gero
sinistarazi nahi izan digute bera tresna tontoa izateaz gain , ikusten dugunok
ere tontotu egiten gaituela (1.paragrafoa).
TESIAREN ALDEKOAK:
-Antzerkiak eta
zineak espitiru kritikoa lantzeko baliagarriak (2.paragrafoa).
-Telebista ikusi
bai, baina modu selektibo batean (3.paragrafoa).
-Beste jarduera
intelektual batzuk eragotzi, oztopatu (4.paragrafoa).
3- Zer ideia
erabiltzen ditu bere iritziaren kontra?
Gakoa
neurrian omen badatza ere, norberaren erabakia da (5.paragrafoa).
Telebistaren
hutsunea nabaritu eta ez ikustearren, asper-asper eginda eman oporraldia (6.paragrafoko
lehenengo 3 lerroak).
4- Agertzen al da
ondorioa testuan? Hala ez balitz, zein jarriko zenuke zuk?
Gutxi gorabeherakoa, ez oso argia. Testuan zehar ematen
da. Bat aukeratuz gero, 6.paragrafoaren azken esaldia.
5- Ideiez gain,
erabiltzen al du idazleak besterik bere iritzia azaltzeko?
Tonu ironikoa. Horrexek laguntzen dio bere iritzia argi
adierazten.
2- ADIERAZPEN ASKATASUNA vs KOMUNIKABIDEEN INDARRA
Ez dut inoiz oso
argi izan zein den komunikabideen papera gure gizartean, besteak beste, pentsatzen
jarri izan naizenetan, ematen duen baino askoz ere konplexuagoa den ondoriora
heldu naizelako. Edozein kasutan, badirudi argi dagoela edozein kazetarik
tirabira bat izan behar duela betiko: “Adierazpen askatasuna bai, baina
norainokoa?”.
Munduak orain arte ezagutu dituen
errejimen politikoen artean bat baino gehiago izan da askatasun hau mugitzearen
aldekoa, eta botere politkoaz baliatu izan dira herri xumeari hel zekiokeen
(eta hel dakiokeen) informazioa kontrolatzeko. Ez dirudi, ordea, hau
demokraziaren ezaugarri denik.
Argi ikusten dut inork ez duela
jakin behar diren hainbat eta hainbat gauza ezkutatzeko eskubiderik, hau da,
kargu politikoa izateak ez lioke inori eman beharko gehienon ez jakinkeria
zabaltzeko bidea. Alde honetatik, adierazpen askatasunak erabatekoa izan
beharko luke. Argi ikusten dut, era berean, nik eta edozein kazetarik egoki
iruditzen zaiona esateko eskubidea daukala. Hots, komunikabideak baliagarriak
izan behar zaizkigu gure arteko komunikazioa gara dadin, baita gure iritzirako
onargarriak ez diren gauzak, ekintzak… eta zernahi gauza salatzeko ere.
Hirugarrenez, argi ikusten dut gure
gizarteak eta gizakiak berak leader
antzekoak behar dituela aurrera egingo badu; esan nahi baita, gizarteak
iritzi-sortzaileak behar dituela gatazkatsuak izan daitezkeen auziei argia
emateko.
Baina, esandakoa gorabehera, ez dut
hain argi ikusten demokrazia batean noraino hel daitekeen kazetari batek eman
dezakeen informazioa. Non hasten da pertsonaia publikoaren intimitatea eta non
informaziorako eskubidea eta beharra? Esaterako, Lady Di hil zenean, beharrezkoak
al ziren hil berri zelarik atera zitzaizkion argazkiak? Edota, baliagarria al
zaigu “El Mundo” egunkaria irakurtzeko, beronen zuzendari nagusiak dituen
sexu-desbiazioak ezagutzea?
Era berean, ez dut hain argi ikusten
informazio guztiak mass media izeneko horietara heltzeko eskubidea daukanik.
Adibidez, konta lezake kazetari batek beste pertsona baten inguruko zerbait,
informazio hori erabilita hirugarren lagun batek hil badezake artikulu horren
subjektua? Argi dago ezetz.
Azkenik, ez dut hain argi ikusten
iritzi-sortzaileen papera. Onartzen dut askorentzat, (eta agian baita neuretzat
ere) ezinbestekoak direla gure gizartean. Baina, ez al da posible
iritzi-sortzaile horiek botereak zuzenduak izatea eta, beraz, oinarrizkotzat
jotzen den adierazpen-askatasuna kontrolerako tresna bihurtzea?
Honengatik guztiarengatik esan dut hasieran
auzi hau ematen duen baino konplexuagoa dela. Azken finean, gizakiaren on egite
horretan datza dena; alegia,on egin nahi
bada, ez da ezer gertatzen; kontrakoa gertatzen denean, ordea, bai,kasu
horietan entzutekoak eta entzun behar ez direnak entzungo ditugu.
EGITURAKETA
1- Zer testu-motaren aurrean zaude, hots, argudiozkoa al da?
Narratiboa al da?...
Argudiozkoa.
2- Zehaztu, zer
testu-era irakurri duzu?
Iritzi-artikulua, bertan iritzia agertzen zaigulako.
3- Zein da testu
honen egitura?
4
TESIA: 1.paragrafoan agertzen da. Testuaren ideia nagusia
azken esaldian agertzen da: “Adierazpen-askatasuna
bai, baina norainokoa?”.
TESIAREN ARRAZOIKETA: 2-5 paragrafoak. Bertan hurrengo
ideia hauek azaltzen dira:
a)
2.paragrafoa: “Zenbait
errejimen poitiko adierazpen-askatasunaren kontra azaldu da; ez dirudi
demokraziaren ezaugarria denik”.
b)
3.paragrafoa: “Edozein
kazetarik egoki iruditzen zaiona esateko eskubidea dauka”.
c)
4.paragrafoa: “Komunikabideek
baliagarriak izan behar dute gure arteko komunikazioa garatzeko, baita zernahi
gauza… salatzeko ere”.
d)
5.pragrafoa: “Gizarteak
leaderrak behar ditu, iritzia sortzeko ata auzietan argia emateko”.
ANTITESIA
(kontrargumentazioa): 6-8 paragrafoak. Bertan hurrengoideak azaltzen dira:
a)
6.paragrafoa: “Non
hasten da pertsonaia publikoaren intimitatea eta non informaziorako
eskubidea?”.
b)
7.paragrafoa: “Informazioa
neurtu egin behar da” , planteatzen den galderan utzitako ideia da).
c)
8.paragrafoa: “Iritzi-sortzailearen
papera botereak zuzendua ote…”.
SINTESIA
(ondorioa): 9.paragrafoa: “… auzi hau
5- Zein testu-antolatzaile erabiltzen ditu idazleak egitura
hori gauzatzeko?
ARRAZOIAK GEHITZEKO:
era berean, hirugarrenez, azkenik.
ARRAZOIAK KONTRAJARTZEKO: edozein kasutan, ordea, gorabehera, baina.
ARGIBIDEAK EMATEKO: hau
da, alde honetatik, hots, esan nahi baita, adibidez, alegia.
KONKLUSIORAKO:
beraz, honengatik guztiagatik.
("Igara- "Nire ustez..." HEOK 3.maila, HABE)
("Igara- "Nire ustez..." HEOK 3.maila, HABE)
Menuda puta mierda
ResponderEliminarEste comentario ha sido eliminado por el autor.
EliminarEste comentario ha sido eliminado por el autor.
ResponderEliminarEste comentario ha sido eliminado por el autor.
ResponderEliminar